ئاژانسی ئانادۆل: کوردانی ئێران بەدوای چارەسەر دەگەرێن
16/11/2013
PAZADIK: حوسێن یەزدان پەنا دەڵێ ئێران ھەوڵ دەدات لەچارەسەری پرسی کورد کۆسپ لەبەردەم تورکیا دروست بکات و وەک کارتێک لەبەرامبەر تورکیا بەکاری بھێنێت. نوێنەرانی پارتە کوردیەکانی ئێران دەیانەوێت لەگەڵ ئێران دیالۆگ بکەن بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد لەو وڵاتە، ئاماژەشیاند بەوەدا دەستپێکردنی پرۆسەی چارەسەرکردن لەتورکیا بۆ کوردان ھەنگاوێکی ئومێدبەخشە بۆ ناوچەکە.
نوێنەرانی پارتە کوردیەکانی ئێران بەمەبەستی بەشداریکردنیان لەکۆنفرانسی (کوردان گفتوگۆ لەچارەسەری دیموکراتی و ئاشتی دەکەن)، لەئەنقەرە ئامادەبوون.
لەلێدوانەکانیاندا بۆ پەیامنێری AA، نوێنەرانی پارتە کوردیەکانی ئێران باسیان لەدۆزینەوەی چارەسەری ئاشتیانە و دیالۆگ کرد لەئێران و پرۆسەی چارەسەری تورکیایان بە گرنگ وەسف کرد.
نوێنەری پارتی ئازادی ئێران حوسێن یەزدان پەنا لەبارەی ئەو پرسە گوتی: "سیاسەتوانانی ئێران مافی ئازادی یاساییان نیە، دەوترێت تەنیا نەتەوەیەک لەئێران ھەیە ئەویش نەتەوەی ئێرانە، لەراستیدا نەتەوەیەک نیە بەناوی ئێرانەوە، چونکە شەش نەتەوە لە ئێران بونیان ھەیە ئەوانیش کورد، ئازەری، فارس، بەلووج، عەرەب و تورکمانن، دادگای سیاسی لەدەستی فارسدایە، پێنچ نەتەوەکەی تر مافیان نییە."
لەدرێژەی قسەکانیدا یەزدان پەنا ئاماژەی بەژیانی گەنجانی کورد لەئێران کرد کە چۆن لەژێر دەسەڵاتی دەوڵەتی ئێران گیرۆدەی مادە ھۆشبەرەکان بوون و گوتی: "بەھۆی کەم دەرامەتیەوە کوردانی ئێران لەسەر سنورەکان بەکاری قاچاخچێتیەوە بژێوی ژیانیان دابین دەکەن، دادگا باڵا دەست نیە بەڵکو دادگا لەژێر دەستی سیاسەتدایە. کاتێک کەسێک لەتاران ئازاد دەکرێت لە زیندان، بەھەمان تاوانی ئەو کەسە ئازادکراوە کورد لەسێدارە دەدرێت، لەماوەیەکی نزیکدا دوو رۆژنامەوان سزادران بەھۆی ئەوەی بەزمانی کوردی نوسینیان دەنوسی، ئێران لەکوردستان کارگە دانامەزرێنێت، تەنانەت رێگە نادات سەرمایەدارانی کورد کارگە لە ناوچە کوردیەکاندا دابمەزرێنن، گەنجانی کورد بێ ئیش و کارن ، نزیکەی ١٥ ملیۆن کورد لەئێران ھەیە، لەدەرەوەی شارەکەی خۆیان دەتوانن کار بدۆزنەوە، زیاد لە ١٠٠ ھەزار کورد لەرووداوەکەی ساڵی ١٩٧٩ کوژران، دوای فەتوای جیھاد ھێزەکانی ئێران چەندین گوندی کوردستانیان سوتاند و دانیشتوانەکانیان بە منداڵ، ژن، پیر گەنج و مەلاوە کوشتن، ھەروەھا سەرجەم مامۆستایانی ئایینی گوندەکانیشان کوشت."
یەزدان پەنا لەگوتەکانیدا ئاماژەی بە بونی نەتەوەکانی تری ئێران کرد، لەبارەی رەوش و مافەکانیان لەلایەن حکومەتی ئیسلامی ئێرانەوە گوتی: "مەزھەبێکی رەسمی لەئێران ھەیە، ئەویش مەزھەبی دوازدە ئیمامی شیعەیە، بەپیێ قانوون کەسێکی سوننە ناتوانێت ببێت بە سەرکۆمار یان وەزیر، چونکە جگەلە مەزھەبی دوازدە ئیمامەکەی شیعە قبوڵی ھیچ مەزھەبێکی تر ناکەن."
لەبارەی پرسی چارەسەری کورد لەتورکیا یەزدان پەنا گوتی: "ئێران پشتیوانی لەپرۆسەکە ناکات، بەپێچەوانەوە دژی دەوستێت و ھەوڵدەدات بەرەو تێکدان بیبات، ھەوڵ دەدەن رێگربن لەبەردەم چارەسەری کێشەی کورد لە تورکیا، دەیانەوێت پەیوەندی چارەسەری نێوان تورک و کورد تێکبدەن، چونکە ئێران دەیەوێت کێشەی کوردی وەک کارتێک لە دژی تورکیا بەکار بھێنێ، ئەگەر تورکیا کێشەی کورد چارەسەر بکات ئەوا سەرکەوتن بەدەست دەھێنێت لەبردنەوەی دۆستایەتی کورد لەڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست، بەو شێوەیە کارتی کورد لەدەستی ئێران دەچێتە دەرەوە، ئێران دەیەوێ کارتی کورد دژی ناوچەکە بەگشتی بەکار بھێنێ، دەزانین کاتێک تورکیا چارەسەری کێشەی کورد بکات، تورکیا پێگەیەکی بەھێز لە ناوچەکەدا دروست دەکات."
یەزدان پەنا لەلێدوانەکەیدا بانگەوازی بۆ کوردانی تورکیا کرد، گوتی: "دەبێت کورد خۆی لە توندوتیژیەکان بەدوربگرێ، پێویستە خەبات و بەرخۆدانی مەدەنی و سیاسی بکەن، خەباتێکی وا کە دوای چارەسەرکردنی کێشەی کورد لەتورکیا، ببێتە مایەی چارەسەری کێشەی کورد لەڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست."
لەبارەی ھەنگاوەکانی تورکیا بەرووی پرۆسەی چارەسەرکردنی کێشەی کورد یەزدان پەنا گوتی: "بێگومان ھەندێک کەموکوڕی ھەیە و وردە وردە دەبێ چارەسەر بکرێن، بەدڵنیایەوە ھەنگاوەکانی چارەسەری پرۆسەی ئاشتی مەترسی بۆ تورکیا نییە، بەڵکو دەرفەتێکە بۆ دەوڵەتی تورکیا، گفتوگۆیەکی راست و ڕەوان بۆ پرسەکە ھەنگاوێکی ستراتیژی دەبێت بۆ کورد و تورک لە ڕۆژ ھەڵاتی ناوەڕاست، وەک لایەنی کورد پشتیوانی تەواو لەقۆناغەکە دەکەین، بەرەو پێشبردنی چارەسەری کێشەی کورد لەقازانجی تورکیا دەبێت، بۆنمونە بەسەدان کۆمپانیای تورکی لە باشوری کوردستان کاردەکەن و دەستکەوتی بایەخداریان ھەیە، ئەمەش دەورێکی گرنگی ھەیە لە بەرزکردنەوەی ئابوری تورکیا، پێویستە ھەموو لایەک درک بەوە بکەن، حکومەتی تورکیا دەتوانێت ھەنگاوی بوێرانەتر بنێت ، بەمەش دەتوانێت لەگەڵ گەلی کورد بگاتە رێکەوتنێکی باش."
نوێنەری پارتی دیموکراسی ئێران لەھەولێر مەحەمەد ساڵح قەدری باسی لە توندوتیژیەکانی کۆماری ئێران بەرامبەر بەکورد کرد و گوتی " ئێران لە زوەوە سیاسەتی کوشتن و قرکردنی بەرامبەر کورد پەیڕەو دەکات، ئێستاش وەک دەبینین فەتوای جیھادیان دژ بەکورد داوە، بەو فەتوایە جەنگ دژی کوردستان بەرپا دەکەن، کوردستان ئەو جەنگە ناخوازێ."
گوتیشی: " رێگەی پەرستنی ئاینیش نادەن، رێگە بەدروستکردنی مزگەتی سوننە نادرێت لەناوچە کوردیەکان، کورد نیوەی سوننە و نیوەکەی تری شیعەیە، بەشێکی کەمیش سەر بە ئەھلی یارێسانە و رێز لەئاینی ئەوانیش ناگیریت و ئاسانکاریان بۆ ناکرێ."
قەدری گوتی: " دەمانەوێ لەرێگای گفتوگۆ و دیالۆگەوە پەیوەندی لەگەڵ ئێران ببەستین بۆ چارەسەر کردنی پرسی کورد، بەڵام بەداخەوە رژێمی دیکتاتۆری ئێران نایەوێ گوێ بۆ داواکاریەکانمان شل بکا، لە ساڵی ١٩٨٩ پەدەکە و ئێران لەسەر مێز کۆبونەوە، بەڵام رێبەر دکتۆر عەبدولڕەحمان قاسملۆ بە شێوەیەکی ئێرانی تیرۆر کرا، دوای سێ ساڵ سەرۆکێکی تر بەناوی (دکتۆر سادق شەرەفکەندی) لەلایەن ئێرانەوە تێرۆر کرا، ئەمرۆ گەنجانی کورد رۆژانە لە ناوچەکان و سەر سنورەکان و شارەکان بەدەستی رژێمی ئێران دەکوژرێن، رژێمی ئیران نایەێ لەرێگەی سیاسی و دیالۆگ نزیک بێتەوە، بەڵکو گرنگی بە رێگای توندوتیژی سەربازی و ئاسیش دەدات بۆ بنبرکردنی کێشەکە."
لەکۆتایی قسەکانیدا قەدری سەبارەت بەھاتنی حەسەن رۆحانی بۆ سەرۆکایەتی کۆماری ئێران و چاوەڕوانیەکانی گەلی ئێران و کورد گوتی: "گەل چاوەڕوانی ئاسودەیی ھێوربونەوەی کەشەکەیان دەکرد لە رۆحانی، بەڵام ئەگەر سەیری ژمارە رەسمیەکان بکەین لەکاتی دەستبەکاربونی رۆحانیەوە تائێستا ٤٥٠ کەس لەسێدارەدراون، لەوانەیە ئەو ژمارەیە زیاتر بێ، لەھەفتەی رابردوەوە ٤٠ کەس لەسێدارەدراون، ئەم فیلمە ئەوە دەردەخات کە نە حەسەن رۆحانی و نەکەسێکی دیکە ناتوانن رەوشی ئێران بگۆڕن، چارەسەرکردنی کێشەی کورد لەناوچەکە، بەتایبەت ھەنگاوەکانی تورکیا بۆ کێشەی کورد ئومێدبەخشە ، لێرەدا زەمینەیەک رەخساوە کوردان لەئەنقەرە کۆبونەتەوە گفتوگۆ لەسەر کێشەکان دەکەن، ئەمانە ھەنگاوی گرنگن بۆ داھاتووی کورد، گۆرانکاریەکان دەبێتە ھۆی ئەوەی ئێران بێتە سەرمێزی گفتوگۆ، یان ئامادەکاری دەبێت بۆ گۆرینی رژێمی ئێران، لە شوێنی رژێم حکومەتێکی دیموکرات بۆ ئێران دروست دەبێ، ئەگەر نا زیھنیەتی رژێمی ئێستا توانی چارەسەری سیاسی و دیالۆگی نییە."
|